Darwin beschouwde mensen als een onderdeel van het rijke web van het leven, niet als de top van een natuurlijke hiërarchie. Toch denkt tegenwoordig bijna iedereen dat wij de slimste en succesvolste soort zijn die ooit heeft geleefd. Dit ‘menselijk exceptionalisme’, dat de afgelopen eeuwen geleid heeft tot uitbuiting van de aarde en van andere diersoorten, is echter eerder gestoeld op waanideeën dan op enig wetenschappelijk bewijs.

In De arrogante aap beschrijft primatoloog Christine Webb de onterecht onderschatte complexiteit van niet-menselijk leven – van de taal van zangvogels tot de samenleving van koraalriffen en de intelligentie van schimmels. Aan de hand van talloze anekdotes en onderzoeken laat ze zien hoe we onze kijk op andere organismen kunnen doen kantelen, waarna we ook onszelf in een radicaal ander licht zullen zien.

Voor het eerst in een kwarteeuw is Rasit Elibol voor een paar dagen terug in Wormer, het dorp waar hij de eerste zestien jaar van zijn leven woonde, en waar hij zich altijd een buitenstaander heeft gevoeld. Hij is daar om een reportage te schrijven voor het intellectuele weekblad waarvoor hij werkt en probeert te achterhalen waarom hij na al die jaren nog steeds zo’n weerstand voelt tegen deze plek. Hij groeide er in armoede op als een van de weinige migrantenkinderen, worstelend met verslavingen en geweld. Nu hij is opgeklommen op de sociale ladder en een geslaagde carrière heeft als schrijver en journalist voelt hij zich opnieuw de buitenstaander. Vanuit dat perspectief reflecteert Elibol op kraakheldere en prangende wijze op het Nederland van nu.

In  De jaknikker  van Peter Buwalda, de langverwachte ontknoping van het literaire succes  Otmars zonen  keren we terug naar bastaardzoon Ludwig Smit en Shell-ceo Johan Tromp. Op Sakhalin Island komt de verhouding tussen de twee onder hoge druk te staan wanneer Ludwig carrière maakt als tassendrager van Tromp. Samen keren ze zich tegen de journaliste Isabelle Orthel, die hun relatie onbewust op de proef stelt. Karakters en verledens botsen met elkaar en vormen een gevaarlijk weefsel van vermoedens en teleurstelling.  De jaknikker  oogst in de kou van Siberië, aan de kust van Los Angeles en ten slotte in het bedrieglijk huiselijke Leiden en wat in  Otmars zonen  gezaaid wordt.

Al een halve eeuw houdt Anja Meulenbelt zich bezig met onrechtvaardige ongelijkheid. Natuurlijk ook met het feminisme – en met de vraag wat dat heeft opgeleverd, en vooral wat niet. Maar daar houdt het voor haar niet op.

Hoe gaat het met de mannen tegenwoordig? Hoe kan het dat racisme nu vooral migranten en moslims raakt? Hoe bestaat het dat er in ons rijke land nog steeds sprake is van armoede? Hoe valt het geweld tegen vrouwen te begrijpen? Is wit ook een kleur?

Terugkijkend op een halve eeuw activisme actualiseert Meulenbelt de strijd die zij al decennialang voert. De thema’s die ze aansnijdt zijn niet van gisteren. En het persoonlijke is nog steeds politiek.