Een indringend en ongekend compleet portret van Erasmus
Erasmus is een van de grootste auteurs van Nederland en België, en zelfs van heel Europa. Hij verpersoonlijkt de overgang van de middeleeuwen naar de moderne tijd. Zijn betekenis voor de literatuur- én wetenschapsgeschiedenis is immens. Erasmus’ duizenden brieven over onderwerpen als gewetensdwang en drukpersvrijheid hebben niets aan zeggingskracht ingeboet.
Het grootste deel van Erasmus’ leven en werk bleef tot nu toe onderbelicht. Sandra Langereis is de eerste biograaf die zijn levensverhaal recht doet door zijn enorme briefwisseling op de voet te volgen en de wording van zijn complete literaire erfenis te beschrijven. Ze toont hem als de sprankelende auteur van de Lof der zotheid en als brutale bijbelwetenschapper die het net zo hevig aan de stok kreeg met inquisiteurs als met Luther. Erasmus’ levensverhaal werpt licht op een bewogen tijdvak: een eeuw van felle humor en grof geweld, van religieus fanatisme en strijd voor intellectuele vrijheid. Deze rijke biografie maakt de actualiteit van geschiedenis invoelbaar.
Nooit kwam Erasmus geestiger, slimmer, scherper, dapperder, dwarser, bozer, banger en, in één woord, menselijker in beeld. En niet eerder werd Erasmus’ tijd levendiger voor het voetlicht gebracht dan in deze biografie.
| ISBN: | 9789403116723 |
| NUR: | 321 |
| Type: | Paperback |
| Auteur(s): | Sandra Langereis |
| Prijs: | 25,00 |
| Aantal pagina's: | 784 |
| Uitgever: | De Bezige Bij |
| Verschijningsdatum: | 23-02-2023 |
| ISBN: | 9789403120317 |
| NUR: | 321 |
| Type: | Gebonden |
| Auteur(s): | Sandra Langereis |
| Prijs: | 39,99 |
| Aantal pagina's: | 784 |
| Uitgever: | De Bezige Bij |
| Verschijningsdatum: | 04-03-2021 |
| ISBN: | 9789403127118 |
| NUR: | 321 |
| Type: | E-book |
| Auteur(s): | Sandra Langereis |
| Prijs: | 13,99 |
| Aantal pagina's: | 752 |
| Uitgever: | De Bezige Bij |
| Verschijningsdatum: | 04-03-2021 |
Sandra Langereis is historicus en biograaf. Haar nieuwste biografie en geschiedenisboek ineen, ERASMUS: dwarsdenker , verscheen na zeven jaar onderzoek en schrijven bij De Bezige Bij en won de Libris Geschiedenis Prijs 2021. ERASMUS: dwarsdenker werd in de eindejaarslijsten van de Volkskrant en De Morgen uitgeroepen tot Beste Nederlandstalige Non-Fictieboek van 2021. Langereis studeerde
Door: Sandra Langereis
Erasmus in klaprozenhemd. In 2013 zie ik dit verrassende portret van kunstenaar Neel Korteweg voor het eerst, in haar tentoonstelling Erasmus van Amsterdam. Het overrompelt me. Ik ken natuurlijk die iconische portretten van Matsys, Holbein en Dürer, waarin we Erasmus op afstand mogen bewonderen, van opzij, als de deftige geleerde die opgaat in zijn serieuze schrijfwerk. Opeens kijkt Erasmus mij frontaal aan. Uitdagend. Ik krijg zelfs de neiging terug te praten. Wie bén jij?
Ik was toen al een tijd van plan als historicus over Erasmus te schrijven. Dat het een echte biografie moest worden, waarmee ik mezelf zou opleggen dat héle leven van geboorte tot dood te behandelen, was een voornemen waarvan ik als ervaren biograaf wist dat het me een optimaal inzicht in de wording van heel zijn enorme oeuvre zou geven, maar ik moest er evengoed diep adem voor halen. Het zien van Neels inspirerende portretten sterkte mij in de overtuiging dat het mogelijk moest zijn een compleet nieuw beeld van een tot nu toe ongekende Erasmus te presenteren in een nieuwe biografie. Zij schilderde Erasmus zo oorspronkelijk, zo anders dan het geijkte beeld dat we van hem hebben. Erasmus heeft bij leven zelf willen bepalen hoe wij hem mogen zien. Daarom droeg ’s werelds eerste bestsellerauteur Matsys, Holbein en Dürer op zijn portret te schilderen. En daarom besloot hij zijn eigen biograaf te zijn, en drie autobiografieën te schrijven. In mijn biografie ERASMUS: dwarsdenker neem ik de regie van Erasmus over. Ook door op het boekomslag het iconische Erasmusportret te vervangen door het beeld van Neel Korteweg.
Twee maanden na het uitkomen van ERASMUS: dwarsdenker bezoek ik Neel Korteweg in haar Amsterdamse atelier, om Neel zelf te laten vertellen over haar Erasmus in klaprozenhemd. ‘Ik ben enorm intensief met Erasmus bezig geweest. Met het lezen van zijn boeken en brieven, met schilderen en tekenen. Het begon 35 jaar geleden met een vraag van mijn vader of ik een Erasmusportret wilde schilderen. Later bezocht ik Bazel en vanaf dat moment kroop ik jarenlang in de huid van Erasmus. Ik
portretteerde Erasmus in winterjas, Erasmus net uit bad, Erasmus na een lange reis.’ Waarom is Erasmus in klaprozenhemd zo bijzonder? ‘Op een gegeven moment wilde ik hem schilderen als jongen – terwijl we helemaal geen contemporaine afbeeldingen van de jonge Erasmus hebben. Erasmus in klaprozenhemd toont een verliefde jongen met doorgezoende lippen. En met klaprozen op zijn hemd die natuurlijk vreedzaamheid uitdrukken, maar ook zinnelijkheid. In dit portret wilde ik mijn vermoeden van een zinnelijke Erasmus tot uitdrukking brengen. Een Erasmus over wie je nooit iets las, over wie niemand zich durfde uit te spreken, maar die zich toch leek te tonen in zijn brieven.’ We hebben het samen over Erasmus’ beroemde brieven aan Servaas. En over Erasmuskenners van vroeger en nu die niet konden waarnemen – of wilden aanvaarden – dat die brieven best eens uitdrukkingen van verliefdheid zouden kunnen bevatten. Erasmus in klaprozenhemd staat op de ezel. Licht weerkaatst op de ruwe textuur.‘Ik schilderde deze jonge Erasmus doelbewust over een heel oud doek met een portret van mijn jeugdliefde’, bedenkt Neel zich opeens, kijkend naar de dik opeengehoopte verflagen. ‘In de loop der jaren had ik er het portret van een ideale geliefde van gemaakt door favoriete lichaamsdelen van vrienden en bewonderden in het beeld te verwerken. Erasmus’ nek bewaart aan dat oude doek de herinnering. Op die plek zijn ooit wel honderden halzen van geliefden over elkaar geschilderd.’ Aha, de kunstenaar zit zelf verstopt in het kunstwerk. Zoals ook de biograaf verstopt zit in de biografie.
